Planety okołopodwójne - 5 najciekawszych obiektów

Oprócz pojedynczych gwiazd, takich jak nasze Słońce, w kosmosie istnieją też tzw. gwiazdy podwójne, a więc układy dwóch gwiazd leżących blisko siebie. Planety, które okrążają tylko jeden składnik układu są nazywane planetami typu S, a te, które orbitują wokół obu składników gwiazdy podwójnej są nazywane planetami typu P, czyli planetami okołopodwójnymi. Takie obiekty zwykle powstają podczas procesu formowania się planet z dysku protoplanetarnego otaczającego układ podwójny. Istnieje także możliwość, że do układu planetarnego może dołączyć kolejna gwiazda. Do tej pory naukowcy odkryli 21 planet orbitujących wokół obu składników gwiazdy podwójnej. Oto 5 najciekawszych z nich.


Kepler-47c to planeta znajdująca się w odległości 4900 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Łabędzia. Planeta okrąża układ podwójny Kepler-47, w skład którego wchodzą żółty karzeł typu widmowego M oraz czerwony karzeł. Wg naukowców temperatura na powierzchni Kepler-47c wynosi -28 stopni C. Planeta znajduje się w obrębie ekosfery układu gwiezdnego. Otrzymuje ok. 87% ilości światła, jaką Ziemia otrzymuje od Słońca. Kepler-47c jest gazowym olbrzymem, przez co prawdopodobnie nie jest najlepszym miejscem do powstania życia. Naukowcy tacy jak William Welsh z Uniwersytetu Stanowego San Diego wskazują jednak, że jeśli planeta ma odpowiednio duże księżyce, to może tam występować woda oraz być może nawet życie. Wokół układu gwiazd Kepler-47 krążą także dwie inne planety, Kepler-47b oraz Kepler-47d. Odkrycie planety Kepler-47c pokazało, że wokół gwiazd podwójnych może orbitować więcej niż jedna planeta.


Kolejną interesującą planetą okołopodwójną jest Kepler-16b. Odkryta w 2011 roku planeta znajduje się w odległości 196 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Łabędzia. Kepler 16b okrąża układ podwójny, w skład którego wchodzi pomarańczowy karzeł typu widmowego K oraz czerwony karzeł typu widmowego M. Kepler-16b jest gazowym olbrzymem - masa planety wynosi ok. 1/3 masy Jowisza, zaś szacowana temperatura na jej powierzchni oscyluje w granicach -85 stopni C. Planeta znajduje się w zewnętrznej części ekosfery, jednak ze względu na niskie temperatury nie powinny tam istnieć żadne formy życia. Przed odkryciem planety Kepler-16b uznawano, że w układach podwójnych planeta musi się znajdować w odległości 7 razy większej niż odległość pomiędzy obiema gwiazdami. Tymczasem okazało się, że Kepler-16b znajduje się jedynie w połowie tej odległości.


Kolejną interesującą planetą okołopodwójną jest PSR B1620-26 b, znana także pod nazwą planeta Matuzalem. Obiekt ten znajduje się w odległości 12 400 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Skorpiona. Planeta okrąża układ podwójny PSR B1620-26, w skład którego wchodzi pulsar oraz biały karzeł. Nazwa planety odnosi się do biblijnej osoby Matuzalema, ze względu na to, że ma aż 12,7 mld lat, co czyni ją najstarszą znaną planetą w kosmosie. Masa planety jest szacowana na ok. 2,5 masy Jowisza, zaś temperatura na powierzchni planety najprawdopodobniej wynosi ok. -200 stopni Celsjusza. Zdaniem naukowców planeta powstała na orbicie wokół gwiazdy, która z czasem przekształciła się w białego karła. Następnie zarówno gwiazda, jak i planeta zostały przechwycone na orbitę wokół gwiazdy neutronowej.


Następną planetą okołopodwójną jest PH1b, znana również jako Kepler-64b. Odkryta w 2012 roku planeta znajduje się w odległości 5000 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Łabędzia. Planeta okrąża układ podwójny Kepler-64, na który składają się czerwony karzeł typu widmowego M oraz żółto-biały karzeł. Ta gwiazda podwójna jest z kolei powiązana grawitacyjnie z drugim układem podwójnym, znajdującym się w odległości 1000 jednostek astronomicznych. PH1b jest najprawdopodobniej gazowym olbrzymem, a temperatura na jej powierzchni wynosi ponad 200 stopni Celsjusza. Hipotetyczni mieszkańcy tej planety mieliby spektakularny widok na niebie, obserwując nie 2, ale aż 4 gwiazdy.


Ostatnia ciekawa planeta to ROXs 42Bb. Odkryta w 2013 roku planeta znajduje się w odległości 440 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Wężownika. ROXs 42Bb okrąża układ podwójny gwiazd typu widmowego M. Temperatura na powierzchni planety wynosi ok. 1700 stopni Celsjusza. Tajemniczy obiekt jest najprawdopodobniej gazowym olbrzymem i posiada masę 9 mas Jowisza. Od najbliższej gwiazdy planetę dzieli odległość ponad 30-krotnie większa niż dystans pomiędzy Jowiszem a Słońcem. Przy takiej odległości od gwiazdy oraz takich rozmiarach obiektu nie jest pewne, czy faktycznie jest to planeta, czy też może brązowy karzeł. ROXs 42Bb może być pierwszym reprezentantem nowej grupy bardzo rzadkich planet, które posiadają masę prawie taką jak brązowe karły i powstają w podobny sposób do tych obiektów, czyli w wyniku zapadnięcia się w sobie obłoku chłodnych gazów.

Poniższy film zawiera więcej zdjęć planet oraz informacji na ich temat: